مارمولک ها عمدتاً به دلیل ظاهرشان، مورد توجه قرار می گیرند. اکثر مارمولک ها سمی هستند اما برای انسان خطری ندارند. با این حال دوری کردن از آن ها بهتر است.
برای بسیاری از افراد، مارمولک ها موجوداتی عجیب و غریبی هستند. بسیاری از مارمولک ها به دلیل داشتن چهره های زشت به همراه دست و پاهای چسبان و دندان هایشان خطرناک قلمداد می شوند. در میان مارمولک ها، گونه هایی وجود دارد که به راحتی می توانند موجب مرگ انسان شده و یا موجب بیماری در آن ها گردد. در حقیقت مارمولک های خطرناک از دو طریق برای ما خطر ایجاد می کنند. برخی مارمولک ها، سمی هستند و برخی کاملاً پرخاشگر هستند.
خطرناک ترین مارمولک های جهان
هیولای هیلا (Heloderma suspectum)
هیولای هیلا (هلودرما سوسپکتوم) در بخش هایی از ایالات متحده آمریکا، نیومکزیکو و ایالت های مکزیک وجود دارد. این مارمولک ها تا حدود 50 سانتیمتر رشد می کنند. دارای لکه های سیاه و کوچک روی بدن است. آن ها بزرگترین مارمولک های ایالات متحده هستند.
در هوای گرم، هیولای هیلا شب ها از پستانداران کوچک، پرندگان و تخم انواع حیوانات تغذیه می کند. چربی های ذخیره شده در دم و شکم در این فصل، در ماه های زمستان مورد استفاده قرار می گیرند. فک های بزرگ سر و ماهیچه های هیولای هیلا زخمی عمیق ایجاد می کند که در هنگام ورود زهر در زخم نگه داشته می شود. بسیاری از دندان ها دارای دو شیار هستند که سم عصبی را از غده های موجود در فک پایین تحریک می کنند. گزش و همچنین تلفات ناشی از مرگ و میر در انسان نادر است و آخرین گزارش شناخته شده از مرگ در اثر نیش هیولای هیلا در سال 1939 اتفاق افتاده است.
مارمولک مهره دار مکزیکی (Heloderma horridum)
مارمولک مهره دار مکزیکی، گونه ای شبیه به مارمولک هیولای هیلا است، با این تفاوت که مارمولک مهره دار مکزیکی، کمی بزرگتر و تیره تر از هیولای هیلا بوده و طول آن به 80 سانتیمتر می رسد. اما از نظر ظاهری این دو گونه بسیار شبیه هم هستند. این گونه در بیشتر سواحل اقیانوس آرام در مکزیک، وجود دارد.
مارمولک مهره دار مکزیکی نیز به کمک چربی های ذخیره شده می تواند در زمستان زنده بماند و با قفل کردن فک های آن در بدن دشمنان، آن ها را گاز می گیرد، در حالی که دندان های آن، سم عصبی را درون زخم قربانی خود تزریق می کند. گزش مارمولک مهره دار مکزیکی دردناک است. با این حال هیچ تلفات انسانی تأیید شده ای مربوط به این گونه مارمولک گزارش نشده است.
این گونه بخشی از تجارت غیرقانونی بین المللی برای حیوانات خانگی است و برخی مارمولک های مهره دار مکزیکی به توزیع کنندگان حیوان خانگی در ایالات متحده، اروپا و ژاپن فروخته می شوند.
ایگواناها (Iguanas)
شناخته شده ترین گونه ایگوانا، ایگوانای سبز است که در آمریکای جنوبی به ویژه مکزیک و برزیل وجود دارد. جنس نر این گونه مارمولک به طول بیش از 2 متر و وزن 6 کیلوگرم نیز می رسند. اغلب دیده می شود که در زیر آفتاب روی شاخه های درختانی که تا حدودی در آب غوطه ور هستند قرار می گیرد. ایگوانای سبز دارای نوارهایی تیره روی بدنش است، همچنین روی دم این نوارها به صورت حلقوی دیده می شوند. ماده ها به رنگ سبز مایل به خاکستری و کوچکتر از جنس نر است. به گونه ای که وزن آن نصف وزن ایگوانای نر می باشد.
نژاد های دیگر شامل ایگوانای غربی هند و ایگوانای بیابانی در جنوب غربی ایالات متحده و مکزیک است. ایگواناها به عنوان حیوانات خانگی محبوبیت زیادی دارند.
ایگواناها غدد سمی ضعیفی دارند که سمی بی خطر تولید می کنند. با این وجود ایگواناها ده ها دندان تیز و دندانه دار دارند. گزش ایگواناها اتفاق نسبتاً نادری است اما می تواند صدماتی جدی به صورت، انگشت های دست و پا وارد کند. برخی از علائم هشدار دهنده برای گزش قریب الوقوع توسط ایگوانا عبارتند از: ایستادن بر روی هر چهار پا و کشیدن یک نفس عمیق برای بزرگتر شدن بدن و پایین آمدن پوست غبغب (پایین رفتن پوست زیر چانه). با این حال برخی از ایگواناها وجود دارند که بدون هشدار حمله می کنند.
کروکودیل درختی یا بزمجه تمساحی (Varanus salvadorii)
این نوع مارمولک در جزیره گینه نو یافت می شوند. اکثر آن ها محیط های دشتی و جزیره ای در نزدیکی ساحل را ترجیح می دهند. همچنین برخی از آن ها در محیط های کوهستانی با ارتفاع 650 متر زندگی می کنند. آن ها عمدتاً به رنگ مشکی و دارای لکه های روشنی به رنگ سبز، زرد یا سفید هستند. کروکودیل های درختی تا 90 کیلوگرم وزن دارند، اگرچه اژدهای کومودو از نظر وزنی بزرگتر است اما این بزمجه ها، از نظر رشد طولی، بلندتر هستند. طول آن ها از پوزه تا دم به 5 متر می رسد.
این گونه مارمولک های عظیم الجثه، برای گوشت و پوست شان شکار می شوند. گوشت آن ها به لباس و طبل تبدیل می شود. کروکودیل های درختی، بسیار پرخاشگر هستند و شکار آن ها خطرناک است.
بزمجه آبی (Varanus salvator)
بزمجه آبی، بومی جزایر و مناطق ساحلی خلیج بنگال و دریای چین جنوبی است. همانند سایر مارمولک ها و بزمجه ها،این گونه نیز دارای سر و گردن بلند، بدن نسبتاً سنگین، دم بلند و پاهای بزرگی است. زبان آن ها بلند و چنگالی شکل است و بالغین آن ها تا 2.7 متر رشد می کنند.
بزمجه های آبی، گوشتخوار هستند و اغلب از حشرات، عنکبوت های بزرگ، سایر مارمولک ها، پستانداران کوچک، ماهی ها، صدف ها و پرندگان تغذیه می کنند. این مارمولک ها طعمه های خود را غافلگیر و شگفت زده نمی کنند. آن ها فعالانه طعمه های خود را با شنا کردن، بالا رفتن از کوه یا دویدن در پی آنها شکار می کنند. آن ها همچنین از گوشت گوسفند و اجساد انسان ها نیز تغذیه می کنند. شکارچیان بسیاری، این گونه را برای گوشت و پوست آن ها که در طب سنتی و محصولات چرمی استفاده می شود شکار می کنند.
افرادی که توسط مارمولک های عظیم الجثه گزیده شده اند، در معرض باکتری های عفونی قرار می گیرند. این بزمجه همچنین می تواند از دم شلاقی و پنجه های تیز خود به عنوان سلاح استفاده کند. اگرچه برخی گزارش ها در مورد افرادی که در اثر حملات این گونه مارمولک، جان خود را از دست می دهند وجود دارد اما آن ها صحت ندارند.
اژدهای کومودو (Varanus komodoensis)
اژدهای کومودو از بزرگترین گونه های مارمولک است. اژدهای کومودو در جزیره کومودو و چند جزیره مجاور جزایر کوچک ساندا در اندونزی وجود دارد. شکار بی رویه این گونه از مارمولک ها توسط انسان، باعث شده است که این گونه در معرض خطر قرار گرفت اما به دلیل ویژگی های ظاهری خاص و به عنوان یک فسیل زنده از مارمولک های عظیم الجثه، پس از مدتی، تبدیل به یک جاذبه اکوتوریستی شد و همین امر موجب حمایت از آن در سال های اخیر گشته است.
این مارمولک به طول کلی تا 3 متر رشد می کند و به وزن حدود 135 کیلوگرم می رسد. چرخه زندگی مارمولک کومودو، بین 8 تا 9 سال است. این مارمولک می تواند گودالی را به عمق 9 متر حفر کند و تخم هایش را در آن قرار دهد. مارمولک های کومودوی تازه متولد شده به طول 45 سانتی متر، چند ماه در میان درخت ها زندگی می کنند.
اژدهای کومودو بالغ، اعضای کوچکتر گونه خود و بعضاً حتی سایر کومودوهای بالغ دیگر را نیز می خورد.
با وجود آنکه وزن زیادی دارند، آن ها می توانند با یک حرکت خیلی سریع به انسان حمله کنند اما رژیم غذایی اصلی آن ها حیواناتی مثل خوک، گوزن و گاو است. آن ها با استفاده از نیش زهرآلود خود شکارشان را از پای در می آورند. نیش سمی آن ها مانع از لخته شدن خون می شود. تصور می شود که قربانیان آن ها بخاطر از دست دادن سریع خون دچار شوک می شوند.
این مارمولک ها بسیار خطرناک هستند اما می توان خوشحال بود که این مارمولک ها جایی در خانه ندارند و فقط در محیط های طبیعی و زیستگاه های خودشان باقی می مانند. با این حال برخی از گونه های مارمولک خانگی نیز وجود دارند که می توانند برای انسان خطرناک بوده و مشکلاتی در خانه ها به وجود بیاورند. برای از بین بردن گونه های مارمولک خانگی می توان از سموم ضد مارمولک تخصصی استفاده کرد.
